روش‌های آموزش زبان

در ایران، آموزش زبان انگلیسی معمولاً از طریق رویکردهای مختلفی صورت می‌گیرد که هر کدام نقاط قوت و ضعف خود را دارند. این رویکردها به طور کلی در مؤسسات آموزشی، مدارس، و  به صورت خودآموز مشاهده می‌شوند. در ادامه به معرفی مهم‌ترین رویکردهای موجود پرداخته می‌شود:

1. رویکرد سنتی دستورـ ترجمه (Grammar-Translation Method)

این روش یکی از قدیمی‌ترین رویکردها در آموزش زبان است و همچنان در بسیاری از مدارس استفاده می‌شود.

ویژگی‌ این روش تمرکز بر انبوهی از قواعد گرامری، ترجمه متون و حفظ واژگان پراکنده است.

از جمله معایب این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• زبان‌آموزان بیشتر به ترجمه کلمه به کلمه متون و حفظ کردن قواعد گرامری مشغول هستند و فرصت چندانی برای تولید زبان (صحبت کردن یا نوشتن) ندارند.
• علی‌رغم این که انبوهی از دانش زبانی به زبان‌آموز آموخته می‌شود کاربرد آن برای زبان‌آموز ممکن نیست.
• یادگیری زبان محدود به محیط کلاس است.

2. رویکرد شنیداری-گفتاری (Audio-Lingual Method)

این روش در برخی از مؤسسات زبان استفاده می‌شود و مبتنی بر تکرار است. بر این اساس زبان رفتاری شرطی است که در اثر تکرار زیاد یادگرفته می‌شود. این رویکرد با تأکید بر یادگیری از طریق تکرار زیاد جملات و تمرین‌های گفتاری، تمرکز بر حفظ جملات خاص و استفاده از مکالمات کوتاه و موقعیت‌های روزمره گرچه کمی از رویکرد پیشین کاربردی‌تر است، اما زبان‌آموز به سختی قادر است غیر آنچه شنیده یا خوانده است جمله جدیدی تولید کند. از معایب این روش می‌توان موارد زیر را ذکر کرد:

• کاهش خلاقیت زبانی زبان‌آموز  به سبب حفظ جملات مشخص
• عدم توجه ساخت زبان.
• عدم کاربرد جملات در موقعیت‌های جدید
• صرف زمان طولانی و هزینه زیاد

3. رویکرد ارتباطی (Communicative Language Teaching – CLT)

این روش که در مؤسسات زبان مدرن و بین‌المللی رایج است  با تأکید بر استفاده عملی از زبان در موقعیت‌های گوناگون بر مکالمه متمرکز است و با تمرین‌های تعاملی مانند کارهای گروهی، بازی‌ها و شبیه‌سازی موقعیت‌های واقعی تلاش می‌کند زبان‌آموز را بیشتر درگیر کاربرد زبان کند. در این روش از زبان‌آموز خواسته می‌شود بدون رعایت نکات دستوری منظور خود را بیان کند. از معایب این روش تولید جملات نادستوری توسط زبان‌آموزان، صرف زمان طولانی و هزینه زیاد است. به علاوه، رویکرد ارتباطی نیازمند معلمان ماهر است که بتوانند موقعیت‌های تعاملی واقعی ایجاد کنند.

4. رویکرد خودآموزی (Self-Study)

بسیاری از افراد در ایران از طریق منابع خودآموز مانند اپلیکیشن‌ها، کتاب‌ها و ویدئوهای آموزشی زبان یاد می‌گیرند، بدین صورت که با استفاده از نرم‌افزارهایی مانند Duolingo ،Rosetta Stone، مطالعه کتاب‌های خودآموز مانند English Grammar in Use یا Oxford Word Skills. با برنامه‌ریزی شخصی به یادگیری زبان می‌پردازند. از معایب این روش می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:

• مکالمه و بازخورد مستقیم.
• نیاز به نظم و انگیزه بالا
• پراکندگی  و عدم انسجام قواعد دستوری و  واژگان
• صرف زمان زیاد
• عدم یادگیری کامل زبان

5. آموزش زبان از طریق تکرار (Repetition-Based Learning)

این روش معمولاً در مؤسسات زبان و اپلیکیشن‌های آموزشی استفاده می‌شود. تأکید بر تکرار کلمات، عبارات و جملات، استفاده از فلش‌کارت‌ها و تکنیک‌های یادآوری (مانند Spaced Repetition) و تمرکز بر حفظ کردن از ویژگی‌های این روش است. نقاط ضعف آن عبارتند از:

• خسته‌کننده و غیرانگیزشی.
• یادگیری تعداد محدودی جمله برای رفع برخی نیازهای روزمره
• یادگیری مبتنی بر حافظه

6. رویکرد آزمون‌محور (Test-Oriented Learning)

این روش به دلیل اهمیت آزمون‌هایی مانند آیلتس، تافل، یا کنکور، در بسیاری از مؤسسات زبان و مدارس اجرا می‌شود. تمرکز بر آمادگی برای آزمون‌ها و حل سؤالات چهارگزینه‌ای، آموزش نکات گرامری، لغات و تکنیک‌های خاص آزمون و استفاده از نمونه سؤالات آزمون برای تمرین ویزگی خاص این روش است. از معایب آن می‌توان به این نکات اشاره کرد:

• زبان‌آموزان بیشتر روی نکات آزمونی تمرکز می‌کنند و مهارت‌های ارتباطی و تولیدی آن‌ها تقویت نمی‌شود.
• یادگیری دانش زبانی به جای توانش زبانی
• یادگیری مبتنی بر حافظه
• صرف زمان طولانی و هزینه زیاد

7. آموزش زبان از طریق فیلم و سریال

این روش به‌صورت غیررسمی توسط بسیاری از زبان‌آموزان ایرانی استفاده می‌شود. در این روش از طریق تماشای فیلم‌ها و سریال‌های انگلیسی مهارت شنیداری و درک تلفظ‌های طبیعی تقویت می‌شود. اما معایب آن عبارتست از:

• یادگیری پراکنده و غیرسیستماتیک
• عدم تقویت مهارت‌های تولیدی
• صرف زمان زیاد
• عدم تسلط به مهارت‌های تولیدی (گفتار و نوشتار)